Elektrik panosu, elektriğin işletmede kullanılan sistemlere dağıtılmasına yarayan ve içinde elektrik sayaçları, kondansatörler, güç kontaktörleri, ölçü aletleri, güç rölesi, kontrol rölesi, kesici şalterler ve elektrik sigortası gibi elemanların bulunduğu bir kabindir.

Elektrik panoları, bir tesisteki elektriğin güvenliğini ve kontrolünü sağlayan en önemli unsurlardır. İşletmelerde elektriğe ihtiyaç duyan bütün araçların ve ekipmanların güvenli çalışması ve elektrik tesisatının güvenli olmasını sağlayan araçların bir araya geldiği donanım elektrik panosu olarak tanmlanmaktadır.

Pano ölçümleri için çeşitli muayene yöntemleri bulunmaktadır. Örneğin termografik muayene yönteminde, elektrik panoları ve tesisatında, termal kameralar yardımı ile ısı ölçümleri yapılmaktadır. Enerji kalitesi ölçümleme yönteminde ise, elektrik panolarındaki enerji kalitesi ve harmonik bileşenleri ölçülmektedir.

Elektriksel muayene ve elektrik panosu muayene hizmetleri, elektriğin binaya girdiği noktadan başlayarak dağıtıldığı noktalara kadar uzanan bir sistemin çeşitli test ve kontrol faaliyetlerini kapsamaktadır. Bu muayene işlemleri ile olası patlama, yangın ve benzeri risklerin minimuma indirilmesi ve enerji kullanımında verimliliğin arttırılmasını sağlayan noktaların tespit edilmesi hedeflenmektedir. Genel olarak bakacak olursak elektrik panolarında, muayene sırasında, panoların bulunduğu yer, fiziksel durumu, yalıtım özellikleri, kısa devre dayanıklılığı, koruyucu devrenin etkinliği, mekanik işlevselliği, ısınma artışı gibi hususlar kontrol edilir.

Kablo muayenesi, yalıtım testi, koruma tedbirleri gibi rutin kontroller zaten güvenlik açısından belli aralıklarla yapılması gerekli olan kontrollerdir. Ancak yukarıda sayılan kontrol noktalarını içeren uygunluk testleri, tesisin uzun ömürlü güvenliğinin sağlanması için bir zorunluluktur.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yayınladığı 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na dayanarak çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre, ilgili diğer yönetmeliklerde ve standartlarda aksi bir süre belirtilmemiş ise, yılda en az 1 kez elektrik panolarının muayenesinin yaptırılması gerekmektedir.

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, iş yerlerinde kullanılan makinaların ve tesisatın çeşitlerine göre, kontrol dönemlerinin ne olduğunu ve dönemsel kontroller sırasında hangi kriterlerin ve standartların esas alınacağını ifade etmiştir. Bu yönetmeliğe göre kontroller, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği ve Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliklerinde yer alan kriterler esas alınarak yapılacaktır. Bunun yanında TS EN 60079-14:2014 dikkate alınacak diğer standarttır.

Elektrik Panosu Yönetmeliği Nedir?

Elektrik Panosu ölçümlerinin kontrollerinin yapılmasına dair Mevzuat gereği İş Kanunu çerçevesinde tanımlanan bir yönetmelik bulunmaktadır. Bu yönetmelik “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”dir. Yönetmeliğin, Ek III Bölümünün 2.3. Tesisatlar maddesinin, 2.3.1. bendi “ilgili standartlarda aksi belirtilmediği sürece tesisatların periyodik kontrolleri yılda bir yapılır” hükmündedir. Ve ayrıca bu Yönetmeliği’nin Ek III Bölümünün 2.4. Tezgahlar maddesinin, 2.4.1. bendi “Makina ve tezgahların periyodik kontrolleri Ek III; Madde 1.4’te yer alan hususlara uygun olarak yapılır” hükmündedir. Yapılan bu elektriksel kontrol; elektriksel ölçüm ve elektriksel muayeneler, 21/8/2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmî Gaz/ete’de Yayınlanan Elektrik Tesislerinde Elektrik Panosular Yönetmeliği, 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği ve 4/111984 tarihli ve 18565 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ile TS EN 60079 standardında belirtilen hususlara göre yapılır. Elektrik Panosu ölçümleri de bu kapsamda değerlendirilmekte ve bağlı bulunduğu standart ışığında kontrol edilmektedir.

Elektrik Panosu Raporu Nasıl Hazırlanır?

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen tesisatlar konusuna bağlı olarak gerçekleştirilmesi gereken Elektrik Panosu ölçümleri ile ilgili ulusal ve uluslararası test ve deney standartları doğrultusunda ürünün teknik bilgilerinin de bulunduğu bir form hazırlanır. Standardın istediği tüm ölçümler ve görsel testler ile birlikte ilgili kontroller de yapılarak rapora işlenir. Oluşturulan rapor, ilgili teknik uzmanın bulguları ve teknik yöneticinin de onayıyla hazırlanmış olur.