Yıldırım, bulut ile yer arasındaki elektrik yüklerinin hızlı deşarj olma olayıdır. Yıldırım oluşma esnasında, doğrudan ve/veya dolaylı etkilerini ortadan kaldırmak veya en aza indirmek için yıldırımdan korunma sistemleri kullanılmaktadır.  Yıldırımdan korunma sistemleri (paratoner, faraday kafesi vb.) kurulu olduğu her türlü alan, bina ve tesisleri yıldırımdan kaynaklı zararlı etkilere karşı koruyan yapılardır.

Yıldırımdan korunma sistemleri kısaca dört sınıfta belirtilebilir;

1. Franklin Çubuğu: Franklin çubuğunda amaç sivri uç etkisi ile yıldırımı üstüne çekmesi metoduna dayanmaktadır. Ancak koruma etki alanının dar olması sebebiyle günümüzde bu metot kullanılmamaktadır.
2. Aktif Paratonerler: Erken akış uyarı sistemi ile çalışan bu paratonerler kurulumunun kolay olması ve etkin koruma sağlaması nedeniyle günümüzde yoğun olarak kullanılmaktadırlar.
3. Radyoaktif Paratonerler: Radyoaktif paratonerlerin, taşıdıkları radyoaktif malzemenin yarattığı radyasyon kirliliği ve deprem durumunda radyoaktif malzemenin toprağa karışması riski sebebiyle, imalatı ve kullanımı durdurulmuştur.

Faraday Kafesi: Yakalama ucu, iniş iletkeni ve topraklama sistemi olmak üzere 3 kısımdan oluşan faraday kafesi, korunması istenen alana belirli aralıklarla tesis edilir. Kurulum maliyeti yüksek olmasına rağmen, en etkin koruma sistemi olarak günümüzde kullanılmaktadır. Yıldırımdan Korunma Sistemi Denetimi Nedir – Neden Gereklidir?

Yıldırımdan korunma sisteminin etkinliğinin kontrol edilmesi, güvenilir olarak çalışmaya hazır halde tutulması ve tam olarak ilgili mevzuata uygunluğunun sağlanması için belli periyotlarla yetkili elektrik mühendisleri tarafından ölçümlerinin yapılması ve muayene edilmesi gerekmektedir.  Teknik dokümanların kontrolü, göz ile muayene, topraklama sisteminin ölçümü ve raporlama, denetimin temel öğelerini oluşturmaktadır.

Yıldırımdan korunma sistemi ölçüm ve incelemeleri kapsamında aşağıdaki ölçüm ve kontroller yapılmaktadır:

• Koruma Borusu ve Bileşenlerinin İncelenmesi
• İndirme İletkenleri ve Bileşenlerinin İncelenmesi
• Muayene Klemensi ve Bileşenlerinin İncelenmesi
• Çatı Üstü Sistemi ve Bileşenlerinin İncelenmesi
• Topraklama Tesisi Direnci Ölçümü

Yıldırımdan Korunma Sistemi Ölçüm ve Muayenesi İle İlgili Mevzuat

21.08.2001 tarih ve 24500 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nin 3. maddesi, yeni kurulacak veya kurulu tesislerde muayene ve topraklama direnç ölçümlerinin her yıl periyodik olarak yapılması gerekmektedir.

Yıldırımdan korunma sisteminin muayeneleri arasındaki en uzun süre, TS EN 62305 – 3:2007 (Yıldırımdan korunma – Bölüm 3: Yapılarda fiziksel hasar ve hayati tehlike) standardı Ek E bölümü Çizelge E.2’ye göre muayene süresi azami 1 yıl olmalıdır.

Yıldırımdan Korunma Sistemi Denetimini Kimler Yaptırmalıdır?

Yıldırımdan korunma sistemi bulunan tüm tesis ve işletmelerde ölçüm ve muayene işlemleri yetkili mühendisler tarafından yıllık periyodik olarak yapılmalıdır.